U predgovoru Enciklopediji srpskog naroda (Zavod za udžbenike, 2008), pored ostalog, piše: „Kao i u svakoj enciklopediji, tako je i u ovoj prednost data svemu što je u vezi sa srpskim narodom, njegovom teritorijom i kulturom u najširem značenju.“ Pronalazimo, potom, i rečenicu: „Nismo zanemarili ni srpsko rasejanje.“ Međutim, stvari ne stoje tako.
Kako je tretirana savremena srpska književnost izvan granica Srbije? Odnosno, koji su pesnici i pisci, književni istoričari, teoretičari i kritičari zastupljeni iz prekodrinskog ambijenta?
U Enciklopediji, pre svega, vidimo imena pesnika iz Srbije: Simon Simonović, Petar Cvetković, Božidar Šujica, Gojko Đogo, Dragomir Brajković, Radomir Andrić, Pero Zubac, Tanja Kragujević, Adam Puslojić, Duško Novaković, Žarko Rošulj, Branko Kukić, Dragan Stanić (Ivan Negrišorac), Zlata Kocić, Dragan Lakićević, Tiodor Rosić, Rajko Lukač, Milan Orlić…
Banjaluka je značajan centar srpske kulture u kojem žive i rade ozbiljni pesnici, ali i širom Republike Srpske: Ranko Risojević, Đuro Damjanović, Zoran Kostić, Ranko Pavlović, Branko Čučak, Vladimir Nastić, Predrag Bjelošević, Ranko Preradović, Anđelko Anušić, Branko Brđanin Bajović, Boro Kapetanović, Stevka Kozić-Preradović, Milenko Stojičić, Ružica Komar, Darko Cvijetić, Mirko Vuković, Radomir D. Mitrić… Ni slovce o njima u Enciklopediji srpskog naroda. Kao da je enciklopedija srbijanska, a ne srpska.
U Enciklopediju su obilato uvršteni ovdašnji univerzitetski profesori i predavači raznih generacija: Dušan Ivanić, Jovan Delić, Aleksandar Jovanović, Sava Damjanov, Radivoje Mikić, Bojana Stojanović-Pantović, Milivoj Nenin, Goran Maksimović i drugi; oni su mahom i saradnici Enciklopedije. No, nema njihovih kolega iz Banjaluke: Branko Milanović, Predrag Lazarević, Miljko Šindić, Zorica Turjačanin, Ranko Popović, Mladen Šukalo, Mladenko Sadžak, Predrag Pevulja, Mirjana Vlaisavljević, Sanja Macura i drugi. Naravno, nema ih ni kao saradnika Enciklopedije.
Uz neke pesnike, pak, nalaze se podaci da su bili urednici časopisa i izdavačkih kuća, a kod drugih, kojima je to bila odlika javnog posla, uopšte ne stoji. I ne samo to, njih čak i nema, kao i mnogobrojnih nezaobilaznih pesnika: Slobodan Rakitić, Milorad Đurić, Ranko Jovović, Srba Ignjatović, Ivan Gađanski, Boško Ivkov, Milan Nenadić, Aleksandar Ristović, Vujica Rešin-Tucić, Radoslav Zlatanović, Vojislav Despotov, Momčilo Popadić, Boško Ruđinčanin, Dušan Vukajlović, Krstivoje Ilić, Slobodan Kostić, Milan Milišić, Ljubica Miletić, Zlatko Krasni, Budimir Dubak, Nikola Vujčić, Vladimir Kopicl, Miroslav – Cera Mihailović, Vasa Pavković, Nebojša Devetak, Milovan Marčetić, Saša Radojčić, Gojko Božović…
Enciklopedije ne trpe nesistematičnost, brzina pripreme im je strana, one traže veliko konsultovanje i bdenje nad idejom koja ih je pokrenula. A „opravdanje“ da je posredi prva enciklopedija takve vrste, ili da je ona tesna za sve, nije nikakav argument. Enciklopedija mora biti neprikosnoveno tačan vodič kroz realne činjenice i podatke. Veliki padovi se događaju kad su žurba i kraj mandata glavni motor projekta. Izrada enciklopedije „na juriš„ nije preporučljiva. U tako brzometnom kontekstu, „struka“ biva, nažalost, poražena, postaje žrtvom preglomaznih ambicija i ubrzanog krparenja.
Izvor: Večernje novosti