Crkvine“ kod Obrenovca, arheološko nalazište od izuzetnog značaja za Republiku Srbiju

Izuzetna otkrića arheoloških istraživanja na neolitskom lokalitetu „Crkvine“, u selu Stubline kod Obrenovca, do kojih su došli arheolozi iz Zavoda za zaštitu spomenika kulture Beograda i Muzeja grada Beograda, u periodu od 2006. do 2008, predstavljeni su juče na konferenciji za novinare u Konaku kneginje Ljubice. Pre svega, pažnja je bila usmerena na najnovije rezultate sa tog arheološkog nalazišta, koji otkrivaju konture „grada“ iz neolitskog perioda.

Geofizičkim istraživanjima na dvadeset posto od 16 hektara površine lokaliteta, konstatovano je više od 100 kuća, rovovi koji su branili naselje i nekoliko „trgova“, a pretpostavke su da je ovaj „neolitski grad“ imao oko 500 kuća sa oko tri-četiri hiljade stanovnika.

Tokom prošle godine, u periodu od 22. septembra do 10, decembra, radi provere podataka dobijenih geofzičkim istraživanjima, na lokalitetu su otvorene dve arheološke sonde i istražena je površina od 100 kvadratnih metara, objasnio je arheolog Zoran Simići iz Zavoda za zaštitu spomenika kulture Beograda. Na osnovu ranije dobijenog geomagnetskog snimka, koji je arheologe asocirao da se na tom prostoru nalaze kuće i trgovi, odabrano je nekoliko manjih objekata na periferiji „naselja“, koji su najslabije očuvani. Adam Crnobrnja, arheolog iz Muzeja grada Beograda, objasnio je da su se na dubini od svega 30 cm pojavili prvi nalazi, dodavši da ih je to i uplašilo zbog dalje zaštite lokaliteta, jer je veliki deo objekta koji su istraživali, već uništen tokom oranja. Govoreći o konkretnoj kući, koja je istraživana, Crnobrnja, je rekao da nije mogao ni da sanja da će pokucati na vrata domaćina, kao i da će dobijeni podaci iz objekta stvoriti dobru osnovu za buduća proučavanja organizacije života u ovom neolitskom naselju.

„Ispostavilo se da imamo posla sa jednim od kompleksnijih objekata u srpskome neolitu, jer su tu pronađeni fiksni delovi enterijera, kao što su dve peći, od kojih je jedna sa kalotom, a potom i model volovske glave (plastični model apliciran na zid). Prvi put smo kod nas pronašli kompletan neolitski žrvanj“, istakao je Crnobrnja, dodavši da su dragocena otkrića svakako i žrtvenik, te obilje pokretnih nalaza kao što su zdele, posude, amfore, tegovi za razboj itd. Ipak, kao najinteresantniji nalaz, on je izdvojio 46 neolitskih figurina, koje su pronađene pored samih usta peći. Iako su one česte u vinčanskoj kulturi, ovde je posebno zanimljiv njihov unificirani oblik, koji podseća na lik iz crtanog filma „La linea“, ili na pione za igru. Nije poznato čemu su služile figurine, ali je neobično što ovu, uslovno rečeno, kompoziciju čini njih 45, unificiranog izgleda, dok je samo jedna nešto većih dimenzija i razuđenija. Arheolozi su bili iznenađeni i što sve figurine imaju vertikalno ubodenu rupicu, koja je, kako su kasnije otkrili, služila za alatke, koje su takođe pronađene. Prema rečima Crnobrnje, ovaj dragocen materijal će tek biti obrađen – bilo da je kompozicija imala kultnu namenu ili je bila set za igru. U svakom slučaju, veći broj istih i samo jedna veća figurina, koja po svemu sudeći, drži buzdovan ili skiptar, ukazuje na postojanje jasne hijerarhije i u ondašnjem društvu. Podršku naporima arheologa juče je dala i Ivana Avžner, gradska sekretarka za kulturu, koja je ukazala na važnost očuvanja kulturne baštine, istakavši da rezultati arheoloških otkrića predstavljaju dragoceni izvor različitih podataka koje bi, kao kulturno nasleđe, trebalo ostaviti narednim generacijama. Avžnerova je obećala finansijsku podršku gradskih vlasti i izrazila nadu da će se i opštinske uprave uključiti, kao logistička podrška u daljim arheološkim istraživanjima, koja će se, inače, nastaviti sredinom avgusta.

Čeka se rešenje o zaštiti

Postupak u vezi sa merama zaštite arheološkog nalazišta „Crkvine“, sastoji se u tome da elaborat najpre ide na uvid Vladi Srbije, koja bi na nekoj od svojih sednica trebalo da donose rešenje o zaštiti. Nakon toga, planira se uvođenje lokaliteta u kategorizaciju arheoloških nalazišta. Prema oceni Simića, „Crkvine“ predstavljaju arheološko nalazište od izuzetnog značaja za Republiku Srbiju.

Izvor: Danas A. Ćuk