BEOGRAD – U Kolarčevoj zadužbini sinoć je gostovalo Srpsko kulturno društvo „Prosvjeta“ iz Zagreba da bi predstavilo 10 naslova ovogodišnje izdavačke produkcije sa kojom će nastupiti na 54. beogradskom međunarodnom samu knjiga.
Domaćin je bio pesnik i urednik u više beogradskih izdavačkih kuća Nikola Vujičić, rođen u Sisku, koji je aktivno uključen u aktivnosti „Prosvjete“ i koji je podsetio da se ove godine obeležava 65 godina od osnivanja Društva.
Oko 130 naslova za 14 godina
O Društvu i njegovim aktivnostima, od osnivanja do danas, govorio je aktuelni predsednik Čedomir Višnjić podsećajući na ljude koji su se okupili u novembru 1944. u Glini, na osnivačkoj skupštini, a ubrzo i objavili prvu knjigu „Pjesme borbe i slave“ nastalu tako što su štampane pesme koje su uglavnom znali napamet neki od članova vraćajući se na najstarije korene srpske literarne tradicije, usmenu književnost.
Jedan od važnih perioda za „Prosvjetu“ bile su godine „maspoka“ na kraju šezdesetih kada je došlo do njenog revitaliziranja, kao reakcija na pojavu hrvatskog nacionalizma.
Novi pokušaj intenziviranja rada došao je početkom 90-ih da bi ceo rad zamro nakon izbijanja rata kada su neki od članova dežurali u prostorijama Društva da im barem to ne bi bilo oduzeto.
Višnjić je priznao da su članovi Društva koji su ostali sve vreme u Zagrebu bili svesni da je odobrenje vlasti da se obnovi rad 1993. bilo alibi pred svetom kako su tolerantni, ali su prihvatili taj kompromis jer su bili svesni da su jedini čuvari materijalne i duhovne ostavštine Srba u Hrvatskoj koju treba sačuvati.
Za proteklih 14 godina „Prosvjeta“ je objavila oko 130 naslova među kojima je 14 brojeva godišnjeg almanaha „Ljetopis“.
Društvo je odredilo kao svoje ciljeve da evidentira šta su sve baštinili da bi mogli da to čuvaju, kao i da podstiče i podiže književno stvaralaštvo srpskih pisaca pre svega iz Hrvatske, ali i iz drugih krajeva, pa i iz Srbije.
On je kazao da je „Prosvjeti“ vraćen deo imovine srpskih institucija u Zagrebu i da im je to omogućilo da finansiraju izdavačku delatnost i neke druge aktivnosti kao što je bila obnova rodne kuće Milutina Milankovića u Dalju koju bi želeli da pretvore u dom kulture za Srbe iz Slavonije.
„Život i običaju Srba graničara“
Ove godine su pokrenuli novi književni časopis „Slijepi putnik“ namenjen mladim autorima, a štampali su četvrti broj „Srpsko-dalmatinskog magazina“.
Izdati su reprinti Miloša Okuke „Srpski dijalekti“ i Nikole Begovića „Život i običaju Srba graničara“, a za beogradski sajam stiže kapitalno delo Miodraga Kolarića „Evropski putevi srpske umetnosti“ (barok, klasicizam, romantizam i realizam) objavljeno u saradnji sa beogradskim izdavačem „Equilibrium“ i „Vrela u vrleti“ Dušana Ivanića.
Od beletristike, objavili su pesničke zbirke Borivoja Vezmara i Dare Sekulić i prozu Lidije Vukićević, a sa beogradskim Zavodom za udžbenike pripremaju Sabrana dela Sime Matavulja.
U pripremi je štampanje odabranih dela istoričara Mite Kostića koja su najbolji izvor za istoriju Srba u Hrvatskoj.
Izvor: RTV