Godišnjicu rođenja Edgara Alana Poa izdavač „Tanesi“ obeležava štampanjem knjiga sa devet prevoda „Gavrana“ na srpski. Bibliografsko izdanje sa ilustracijama Gistava Dorea i Vladimira Veličkovića.
Gistav Dore, ilustracija „Gavrana“
U svetu se ove godine obeležava 200 godina od rođenja jednog od najveđih pisaca engleskog govornog područja, Amerikanca Edgara Alana Poa (1809 -1849), a beogradska izdavačka kuđa „Tanesi“, je tu godišnjicu obeležila štampanjem bibliofilskog izdanja Poove najpoznatije pesme „Gavran“.
Izdavač „Tanesi“, kojeg vodi pesnik Simon Simonović, štampao je engleski original i devet srpskih prevoda pesme koja je prvi put objavljena 1845. godine i od tada je bezbroj puta prevođena, jer predstavlja veliki izazov za najbolje znalce i poezije i prevođenja.
Knjiga je dobila i odgovarajuću tehničku opremu za bibliofilsko izdanje. Na koricama je slika akademika Vladimira Veličkovića „Gavran“ iz 1998. godine, a uz tekst su ilustracije francuskog slikara Gistava Dorea (1832-1883) .
Pored predgovora koji je potpisao Simonović, štampan je esej Poa „Filozofija kompozicije“ (1845) koji je 1963. preveo Božidar Marković i predstavlja pesnički manifest pisca u kome „tumači šta je pesnik hteo da kaže“, pišući „Gavrana“.
Prema rečima Simonovića, devet verzija „Gavrana“ ilustruju kako je više od jednog veka ta pesma doživljavala metamorfoze na srpskom jeziku prateći razvoj prevodilačkog umeća, ali i razumevanja i tumačenja pesme.
Najstariji prevod datiran je 1878. i delo je Nika Grujića Ognjana koji pesmu naziva „Crni gavran“. Sledeći prevod je Milorada Popovića Šapčanina iz 1882.
Treći prevodilac je Svetislav Stefanović (1903) koji se proslavio prevodima Vilijema Šekspira.
Posle Drugog svetskog rata teatrolog Jovan Ćirilov je 1952. godine ponudio prevod “ Gavrana“, a dve decenije kasnije Vladeta Košutić je ponudio novu verziju. Te, 1972. godine tog posla se prihvatio i Kolja Mićević, kojem dugujemo još jedan, najnoviji prevod, iz 2006. godine.
U knjigu su uključeni prevodi Trifuna Đukića (1965) i možda najpoznatiji i najpopularniji Branimira Živojinovića iz 1979. godine.
Pesma koju su francuski simbolisti podigli na pijedastal kao svoj veliki uzor i inspiraciju objavljana je u njujorškom listu „Ivning miror“ i honorar je iznosio samo devet dolara. Ali je zato američki izdavač Harper za svoje bibloiofilsko izdanje, kao monografije velikog formata, angažovao najcenjenijeg ilustratora druge polovine 19 veka Dorea, koji se proslavio ilustracijama „Biblije“, Danteove „Božanstvene komedije“ i Servantesovog „Don Kihota“ i platio mu enormnu sumu od 30.000 zlatnih franaka.
„Gavrana“ su u Francuskoj prevodili u proznoj formi Šarl Bodler, Stefan Malarme, a ima još pet prevoda.
Na ruski ga je prepevao Konstantin Baljmont, a postoje četiri prevoda na španski, uz prevode na katalonski, baskijski i asturijski.
„Gavran“ se može pročitati na bezmalo svim jezicima sveta. Toj pesmi i Poovom literarnom opusu divili su se mnogi slavni pisci 19. i 20. veka, od Dostojevskog, preko Vajlda, Kafke do Tomasa Mana, Luisa Borhesa…
Poslednja strofa „Gavrana“
I Gavran, stvorenje žalno, sedi stalno, sedi stalno,
krila mu se oko bledog Paladinog kipa sviše,
oči su mu zlokob prava, ko zloduha koji spava,
svetiljka ga obasjava i sen mu po podu piše:
duša mi se od te senke što se njišuć podom piše
spasti neće – nikad više!
Izvor: RTS