Na lokalitetu Caričin grad , na kome su pored naših okupljeni i francuski i nemački stručnjaci, nađene su očuvane kosti šest pustinjskih deva
Vujadin Ivanišević pokazuje kosti kamile (Foto: M. Momčilović)
Caričin grad – Istraživanja koja su na lokalitetu Caričin grad započeta 30. juna, a završavaju se sutra, predstavljaju najozbiljniji arheološki projekat u Srbiji u ovogodišnjoj kampanji.
Projekat je okupio po šest stručnjaka sa Arheološkog instituta u Beogradu, Nacionalnog istraživačkog centra Francuske i Muzeja u Majncu i oko četrdeset fizičkih radnika sa lokalnog područja, tako da je na iskopavanjima svakodnevno angažovano šezdesetak ljudi.
Dolazak nemačkih stručnjaka koji su se prošle sezone pridružili srpskim i francuskim arheolozima, koji ovde rade zajedno nekoliko decenija, kao i uvođenje savremenih tehnologija i metoda, otvorili su nove puteve saznanja o životu grada koji se naglo razvio u periodu od 530. do 615. godine, a zatim nestao pod naletom varvara.
Arheolozi se nikada dosad nisu vratili praznih ruku iz Caričinog grada, jednog od najmoćnijih vizantijskih gradova iz šestog veka, koji je u mestu svog rođenja, u podnožju Radana, sedam kilometara od Lebana, 30 od Leskovca, podigao car Justinijan Prvi, koji je vladao od 527. do 565. godine.
Iskopali su žitarice, razno voće, uključujući i cele orahe i grožđe, što je dragocen podatak o vinogradarstvu u šestom veku.
Fragmenti kostiju kamile nađeni su i tokom ranijih iskopavanja, ali ovoga puta nađene su očuvane kosti šest kamila.
Kako za „Politiku“ objašnjava dr Vujadin Ivanišević, viši naučni savetnik Arheološkog instituta SANU, dugogodišnji rukovodilac istraživanja na Caričinom gradu, tek će analizom kostiju biti utvrđeno kako su kamile dospele ovde.
Moguće je da su došle sa trgovačkim karavanima ili su ih koristile vojne jedinice, jer je još car Konstantin osnovao jedinice kamilara. Ukoliko su kosti ishabane, kamile su korišćene kao tovarne životinje, a ako nisu, onda su služile za jahanje u vojnim jedinicama. Ne isključuje se ni pretpostavka da su korišćene u ishrani.
Na osnovu zasečenih kostiju medveda utvrđeno je da su te životinje korišćene u ishrani, a na trpezama se često nalazilo i meso jelena, ali i morune, čije su kosti pronađene. Krupniji primerci usoljene morune, preko dva kilograma, u šestom veku su stizali sa Dunava. Krzno i kosti životinja, posebno rogovi jelena, korišćeni su za izradu raznih predmeta za svakodnevnu upotrebu.
Ovim iskopavanjima počeo je trogodišnji zajednički projekat srpskih, francuskih i nemačkih arheologa. Po njegovom završetku biće održana naučna konferencija u Majncu na kojoj će biti sumirani rezultati istraživanja.
Biće pozvani i istraživači drugih delova Vizantijskog carstva. Na taj način Caričin grad će se naći u žiži evropskih arheoloških istraživanja.
Vođa nemačke ekipe Rajner Šveg (desno) na lokalitetu
– Ovde će se raditi nešto što do sada nije rađeno u srpskoj arheologiji, a mislim da je retko rađeno i u evropskoj arheologiji, a to je istraživanje uticaja čoveka na okolinu u šestom veku, u antici – koji uticaj na promenu prirode i klime je imao čovek tog doba, da li su možda klimatski uslovi doveli do pada antičke civilizacije? Uradićemo analize osteološkog materijala, ali i analize sitnih glodara i pacova, koje takođe mogu da ukažu na širenje kuge. To je važno da bismo razumeli kako je došlo do sloma antičke civilizacije na ovim prostorima. Jer, posle šestog veka ovde dolaze Sloveni, a mi pokušavamo da saznamo na kakve prostore su naišli. Radi se o kraju jedne i dolasku nove civilizacije. Da li su uzrok bile epidemije, klimatske promene, zahlađenja? Caričin grad pruža idealnu mogućnost za takve analize, jer su slojevi sačuvani i u njima ima puno podataka na koje do sada nismo obraćali pažnju jer nismo imali metode i stručnjake. Ovaj program je važan i zbog toga što se naši stručnjaci edukuju, a sa druge strane, nemački stručnjaci će pisati doktorate koji su vezani za Srbiju, za naš materijal, tako da će na taj način nemačka akademska zajednica biti upoznata s građom iz Srbije, ne samo kroz publikacije već i kroz doktorske disertacije. Na taj način, naš materijal uvodimo u nemački obrazovni sistem – ističe Vujadin Ivanišević.
Vođa nemačke ekipe Rajner Šveg potvrđuje nam da su slojevi dobro očuvani i da se tradicionalna arheološka istraživanja kombinuju sa naukom koja se bavi istraživanjem podova i slojeva kako bi se utvrdilo šta su ljudi zaista radili na objektu na kojem trenutno vrši iskopavanja.
– Za nas je posebno važno koji su bili resursi ovog grada, kako se snabdevao i kakav je bio efekat uticaja ljudi na okolinu – kaže Šveg.
Bernar Bavan iz Nacionalnog istraživačkog centra Francuske, koji je ovde od 1978. godine i govori naš jezik, kaže da Caričin grad nikada nije završen po prvobitnom planu, već je njegova funkcija menjana, jer su takve bile istorijske okolnosti.
Naš arheolog Ivan Bugarski sa ekipom radi na istraživanju horeuma (žitnica, vrsta javnog skladišta koje se koristilo tokom rimskog perioda) u gornjem gradu. Reč je o velikom objektu koji je, kako ističe, dosad nedostajao Caričinom gradu.
Uzimaju se uzorci iskopina i zemlje koji su, svi se slažu, dobro očuvani u organskim i neorganskim slojevima zemljišta koji će biti analizirani u Nemačkoj. Istraživači se nadaju bogatim saznanjima i s nestrpljenjem iščekuju rezultate koji će, prema očekivanjima, biti gotovi do kraja godine.
Izvor: Politika/Milan Momčilović