Lokalitet Kale: Da li je ovo antički Damastion?

Sve je više dokaza da je antički grad iz vremena Filipa Drugog i Aleksandra Velikog, koji se od 2001. godine istražuje na lokalitetu Kale kod sela Krševica u opštini Bujanovac, najverovatnije antički Damastion, izjavio je savetnik Narodnog muzeja u Beogradu Nenad Radojčić.

Prema njegovim rečima, o tome svedoči i veliki broj nađenih predmeta.

Damastion je grad na centralnom Balkanu koji je bio poznat po rudnicima srebra, a koji pominje antički geograf, filozof i istoričar Strabon ne navodeći njegovu tačnu lokaciju.

Radojčić, koji je od početka uključen u istraživanje lokaliteta Kale, izjavio je za agenciju Beta da je do sada tu nadjeno oko 5.000 predmeta a da preovladjuju keramički materijal, tkački tegovi i novac. Prema njegovim rečima, oni u najvećoj meri predstavljaju autentični grčki period iz četvrtog i s početka trećeg veka pre
nove ere.

Deo nadjenih predmeta potiče iz nešto mladjih slojeva u kojima su nadjeni arheološki tragovi Kelta, čije je prisustvo arheološki do tada bilo potvrdjeno samo do obala Save i Dunava.

„Lokalitet je jedinstven zbog činjenice da imamo antički materijal koji je radjen u grčkim radionicama, imamo autohtoni materijal koji je radjen ovde u radionicama po grčkim uzorima, i imamo materijal koji je tipičan za skordijske narode. Na centralno-balkanskom području do sada nije nadjen grčki materijal toliko severno niti skordijski materijal toliko južno“, kazao je Radojčić.

U Kaleu nisu živeli varvari

Prema njegovim rečima, jedno od najvećih otkrića na lokalitetu koje svedoči o umešnosti njegovih graditelja je cisterna sa bačvastim i lučnim svodom koja je pre četiri godine pronađena u delu lokaliteta pored Krševičke reke i za koju se pretpostavlja da je služila za snabdevanje vodom.

„Grad je imao najmanje tri hiljade stanovnika, a naselje je zahvatalo četiri, pet hektara. Od 2001. godine kada su počela arheološka iskopavanja do sada istražili smo svega šest, sedam odsto površine na kojoj se prostiralo naselje koje zahvata akropolu, padinu i dolinu reke, pa pretpostavljam da značajna otkrića tek predstoje“, rekao je Radojčić.

On je naveo da arheološki lokalitet Kale svedoči da su Aleksandar Veliki i Filip Drugi prilikom organizovanja osvajanja Male Azije morali da obezbede granicu prema centralno-balkanskom području zato što je tu živelo neko autohtono stanovništvo koje se ne može nazvati varvarima već stanovništvom sa određenom kulturom i načinom života.

„Verovatno su tu živela plemena koja su imala svoje starešine, koja su imala neki svoj aristokratski deo koji je vodio ta plemena i te porodice“, kazao je Radojčić.

Savetnik u Narodnom muzeju u Vranju Goran Mitrović je za agenciju Beta izjavio da je stanovništvo koje je živelo u antičkom gradu između Bujanovca i Vranja, za koji se pretpostavlja da je Damastion, koristilo sve savremene tekovine načina života za to vreme.

„Oni su živeli po principima i standardima koji su već bili definisani u grčkim gradovima u Egeji u Joniji. Tu je živelo stanovništvo koje je bilo veoma bogato i koje je imalo razloga zašto je na tom mestu koje dominira područjem vranjske kotline izgradilo utvrdjeno naselje i koristilo sve blagodeti u okruženju u kome su
bila varvarska plemena“, kazao je Mitrović.

Akropolj iz Vranja

O tome kako se na području Vranja i Bujanovca živelo pre 24 veka, u vreme kada su ti krajevi bili deo carstva Aleksandra Velikog koje se u to vreme prostiralo do Indije, stanovnici juga Srbije mogu da pogledaju na izložbi u Galeriji Narodnog muzeja u Vranju „Centralni Balkan između grčkog i keltskog sveta, Kale – Krševica 2001-2011“.

No, kakve sve tajne krije lokalitet Kale javnost neće uskoro saznati jer su istraživanja od 2011. godine zbog nedostatka sredstava smanjenog obima, pa je donji deo lokaliteta – hidrotehnički kompleks u kome je pronadjena cisterna konzerviran zatrpavanjem, a mnogo skromnija istraživanja će i ove godine tokom samo jednog meseca biti nastavljena na akropoli.

Akropola je centralni deo svakog grčkog antičkog grada, utvrda obično na uzvisini, oko koje se potom grad širio.

Keltsko pleme Skordisci, vraćajući se iz neuspešnog keltskog pohoda na Grčku, osnovalo je, 278. godine pre nove ere, Singidunum, današnji Beograd.

Keltski Singidunum nalazio se na padinama iznad Dunava, na mestu današnje Karaburme. Došavši na Balkan, Rimljani su, gradeći svoj kastrum, vojno utvrdjenje na ušću Save u Dunav, preuzeli keltsko ime naselja.

Izvor: BlicOnline Slađana Majdak,/Beta Foto: V. Pešić