Danas, 10. jula, navršava se 140 godina od rođenja velikog francuskog pisca Marsela Prusta, autora kapitalnog trinaestotomnog dela „U traganju za izgubljenim vremenom“.
Prust je rođen 10. jula 1871. godine u Parizu. Otac mu je bio je ugledan provincijski lekar, katoličke veroispovesti, a majka je bila ćerka bogatog jevrejskog bankara iz Alzasa.
Bio je veoma krhkog zdravlja i celog života bolovao je od astme. Na Sorboni paralelno upisuje studije prava i filozofiju i u to vreme postaje stalni gost najekskluzivnijih aristorkatskih salona.
Godine 1896. objavio je „Uživanja i dani“, zbirku novela u kojima je opisao salonski život Parižana. Od 1895. do 1899. godine piše autobiografski roman „Žan Santej“ koji je, mada nezavršen, pokazao nagoveštaj književne genijalnosti koja će se u punoj snazi pokazati u “Potrazi za izgubljenim vremenom“.
Prustova dobrovljna izolacija poklapa se sa pogoršanjem zdravstvog stanja i aktivnim angažmanom u aferi Drajfus 1897-99, kada su francuska politika i društvo bili podeljeni pokretom za oslobođenje Jevrejina Alfreda Drajfusa armijskog oficira, koji je osuđen zbog navodne špijunaže.
Smrt oca 1903. a posebno majke, za koju je bio posebno vezan 1905. godine duboko ga je pogodila zbog čega se zatvorio u svoj stan i u potpunosti posvetio pisanju “Potrage“. U periodu 1905-6. napisao je najmanje jednu radnu verziju svog kapitalnog dela.
Osećajući potrebu da ustanovi filozofsku osnovu koja mu je do tada nedostajala, napisao je i esej „Protiv Sent-Beva“, objavljen 1954. godine, u kome napada stanovište francuskog kritičara da je književnost razonoda za kultivisanu inteligenciju, iznoseći sopstveni stav, prema kojem je zadatak umetnika da oslobodi iz sahranjenog sveta nesvesnog pamćenja večno-živu stvarnost za koju nas navika čini slepim.
Prvu knjigu “Potrage za izgubljenim vremenom“ – „Svanova strana“ objavljuje 1913. godine o sopstvenom trošku kod mladog izdavača Bernarda Graseta, nakon što su je odbili brojni ugledni izdavači uključujući i direktora “Nove francuske revije“ Andrea Žida.
Prust je u to vreme planirao da napiše samo još dve knjige ali je njihovo objavljivanje osujećeno izbijanjem Prvog svetskog rata.
Tokom rata revidirao je ostatak svog romana, povećavajući realističke i satiričke elemente, i utrostručivši njegovu dužinu.
Za drugu knjigu “Potrage“ – “U senci devojaka u cvetu“ koja je objavljena 1919. godine dobija Gonkurovu nagradu a potom i orden Legije časti i postaje svetski poznat.
Za njegovog života objavljene su još samo tri knjige “Potrage za izgubljenim vremenom“.
Prust je umro od zapaljenja pluća 18. novembra 1922. u Parizu. Do poslednjeg daha je pisao u svom zamračenom stanu gde su zavese uvek bile navučene na prozore a zidovi bili obloženi pločama kaučuka kao zaštita od buke.
„U potrazi za izgubljenim vremenom“ , koju čini sedam romana u 13 tomova, je priča o Prustovom životu, ispričana kao alegorijska potraga za istinom.
Izvor: B92/Tanjug